Podczas zbierania grzybów nie ma miejsca na eksperymenty! W celu zjedzenia zbieraj tylko i wyłącznie te gatunki, co do których masz całkowitą pewność, że je znasz, umiesz rozpoznać i są jadalne. Korzystaj tylko ze sprawdzonych źródeł, takich jak atlasy.

Jadalny grzyb o wielu nazwach

Szmaciak gałęzisty, siedzuń sosnowy czy wreszcie kozia broda to różne nazwy tego samego gatunku. Jest to jadalny grzyb a jego nazwa łacińska (naukowa) brzmi Sparassis crispa (Wulfen) Fr.
Siedzuń sosnowy jest w miarę powszechnie spotykanym grzybem w Polskich lasach. Do 2014 roku był to gatunek ściśle chroniony. Po zmienie przepisów dotyczących ochrony wielu gatunków, możemy go śmiało zrywać i zajadać. Wyglądem przypomina on nieco… mózg… lub kalafior. Po angielsku zresztą popularna jego nazwa brzmi cauliflower mushroom, czyli kalafiorowy grzyb. Prawda że trafne? Jest pofałdowany, kremowo żółty, zwykle ma bardziej lub mniej kulisty kształt. Siedzunia znaleźć możemy przede wszystkim od późnego lata do wczesnej zimy, ale nie tylko. W lasach sosnowych i mieszanych, zwłaszcza starszych. Przede wszystkim na korzeniach żywych sosen, rzadziej przy pniakach martwych drzew. Grzyb ten może ważyć nawet parę kilo. Rekordowe znaleziska miały paręnaście kg wagi. Znacznie rzadziej spotykany są kuzyni omawianego gatunku, siedzuń dębowy (Sparassis brevipes) oraz siedzuń jodłowy (Sparassis nemecii).

Pasożyt drzew

Jak sama nazwa wskazuje, jest szmaciak związany z sosnami (choć nie tylko, spotykany jest również przy daglezjach). Jest to wieloletni grzyb pasożytniczy. Jest to dość przydatna informacja, ponieważ oznacza to, że możemy zbierać owocniki co roku pod tą samą sosną. Wystarczy zapamiętać, które to drzewa. Czasami nawet zdarza się kilka zbiorów w tym samym roku. Atakuje on sosnę i żywi się na jej koszt osłabiając drzewo i zwykle powoli doprowadzając do jej śmierci. Pień takiego drzewa jest w środku z pewnością zgniły (zgnilizna brunatna), do wysokości nawet paru metrów.

Siedzuń sosnowy w kuchni

Siedzuń jest grzybem wprost przepysznym. Smakuje nawet na surowo. Osobiście jego smak przypomina mi orzechy i jest w ścisłej czołówce moich ulubionych grzybów. Można go łatwo i skutecznie suszyć i przechowywać w słoiku, marynować. Lubię go smażyć mieszając razem z jajecznicą i podawać z garścią orzechów. Obłędne połączenie. Wysuszone grzyby wystarczy włożyć na parę godzin do wody przed użyciem. Można też podzielić na drobniejsze fragmenty bądź nawet zmielić na proszek podobnie do czubajki kani, a następnie np. dodać do zupy lub sosu. Nieco problematyczne jest pozbycie się grudek piasku i resztek ścioły z wnętrza grzyba, ale da się to zrobić. Najlepiej podzielić na mniejsze fragmenty i użyć szczoteczki a następnie umyć. Jak zostanie nieco brudu, też nic się nie stanie 🙂

Właściwości lecznicze siedzunia sosnowego

Siedzuń jest ważnym grzybem pod względem leczniczym, fitoterapeutycznym. Działa antybakteryjnie, przeciwgrzybicznie i przeciwwirusowo (przeciwdziała replikacji wirusa HIV) a także antyoksydacyjnie (przeciwnowotworowo) i antyalergicznie. Jakby tego było mało, redukuje poziom glukozy we krwi (ważne dla cukrzyków).

Kozia broda – przechowywanie

Szmaciak gałęzisty jest grzybem który idealnie nadaje się na dłuższe przechowywanie. W tym celu należy go umyć pod bieżącą wodą, wypłukując drobiny piachu i ściółki z pomiędzy fałd grzyba. Można ten etap pominąć, jeśli jesteśmy wybitnymi szczęściarzami i trafiliśmy na względnie czysty okaz (rzadkość!). Następnie kroimy szmaciaka i suszymy w suszarce do grzybów, nad piecem, w piekarniku nastawionym na ok. 40 stopni lub jak kto woli. Ważne, żeby odparować jak najwięcej wody. Tak przygotowanego grzyba wkładamy do szczelnych słoików i zakręcamy. Jeśli poprawnie go ususzyliśmy, może tak stać wiele lat.

Przed użyciem wystarczy go na parę godzin wrzucić do wody. Gorąca woda przyspieszy ten proces.

Pomnik grzyba w Piotrkowicach

Na koniec ciekawostka – w Piotrkowicach niedaleko Tarnowa istnieje pomnik siedzunia o wadze 15 kg, znalezionego w 1977 roku.

Więcej informacji m.in.:
Piotr Łakomy i Hanna Kwaśna. Atlas Hub. 2015 Multico